Szykuje się waloryzacja rent i emerytur?

Trybunał Konstytucyjny analizuje w chwili obecnej dokonaną w tym roku waloryzację rent i emerytur. Ma wydać orzeczenie, czy była ona zgodna z konstytucją, czy też nie. Wniosek o rozpatrzenie sprawy został skierowany do Trybunału Konstytucyjnego 13 lutego tego roku przez rzecznika praw obywatelskich. Taka decyzja rzecznika wywołana była nagłym napływem do jego biura ponad 400 skarg dotyczących nowych przepisów. Nowa metoda waloryzacji zdaniem rzecznika praw obywatelskich jest po prostu niesprawiedliwa.

Komunikat biura rzecznika praw obywatelskich

Waloryzacja rent i emerytur dokonana w marcu tego roku z założenia miała wspomóc najuboższych w większym zakresie, niż dotychczas. Tymczasem, zastosowana metoda kwotowa waloryzacji zdaniem rzecznika praw obywatelskich, doprowadziła do naruszenia istoty prawa do waloryzacji. Skutkowała ona bowiem obniżeniem realnej wartości świadczeń przewyższających kwotę około 1480 zł. Niesprawiedliwe jest to, że zastosowana przez rząd waloryzacja kwotowa podwyższania nominalnej wartości świadczeń emerytalnych i rentowych faworyzuje wyłącznie osoby, które uzyskują od państwa minimalne i niskie świadczenia. Dlatego też można uznać ją za sprzeczną z zasadą sprawiedliwości społecznej. Tylko emeryci i renciści otrzymujący niskie świadczenia zachowują tym samym prawo do waloryzacji ich.

We wniosku do Trybunału Konstytucyjnego rzecznik praw obywatelskich wskazał, że waloryzacja kwotowa znajdująca zastosowanie od tego roku w Polsce narusza prawo do zabezpieczenia społecznego oraz zapisaną w ustawie zasadniczej zasadę równości i sprawiedliwości w społeczeństwie. Nie tylko obejmuje to świadczeniobiorców ZUS, ale również rolników, żołnierzy zawodowych i policjantów otrzymujących emerytury i renty.

Swoje wątpliwości wobec nowelizacji waloryzacji rent i emerytur wyraził nie tylko rzecznik praw obywatelskich, ale i prezydent Bronisław Komorowski.

Na czym polega waloryzacja kwotowa?

W tym roku po raz pierwszy waloryzacja świadczeń emerytalnych i rentowych odbyła się nie za pośrednictwem podwyżki procentowej, ale kwotowej. Najbardziej taka zmiana przypadła do gustu emerytom i rencistom, którzy uzyskują najniższe świadczenia. Nic w tym dziwnego, bowiem to oni otrzymali najwyższą podwyżkę.

W opinii premiera Donalda Tuska dotychczas stosowana procentowa waloryzacja rent i emerytur dyskryminowała najuboższych, którzy uzyskiwali podwyżki rzędu kilkudziesięciu złotych, podczas gdy zamożni emeryci mogli liczyć na powiększenie świadczenia nawet o kilkaset złotych. Dlatego też rząd przeprowadził kwotową waloryzację rent i emerytur, w wyniku czego każdy rencista i emeryt uzyskał podwyżkę dokładnie takiej samej wysokości – 71 zł. Od tej reguły istniały pewne wyjątki, kiedy podwyżka była nieco niższa.

W rezultacie, jak wynika z wyliczeń specjalistów, na nowym trybie waloryzacji zyskali wyłącznie ci, których świadczenia emerytalne i rentowe były niższe niż 1480 zł. Pozostałą grupa świadczeniobiorców otrzymała podwyżkę, która nie zrekompensowała nawet istniejącej w Polsce inflacji.

Czy waloryzacja kwotowa jest niekonstytucyjna?

Zdania w tej kwestii są mocno podzielone. Jedni specjaliści uznają, że rzeczywiście wytyczne waloryzacji kwotowej nie są zgodne z zapisami ustawy zasadniczej. Z założenia bowiem waloryzacja miała zapobiegać utracie siły nabywczej pieniądza, a w odniesieniu do dużej części świadczeniobiorców zasada ta nie została spełniona. Waloryzacja kwotowa może stać w opozycji do:
• Konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego,
• Konstytucyjnych zasad równości,
• Konstytucyjnej zasady sprawiedliwości społecznej.

Jeśli Trybunał rzeczywiście orzeknie, że przeprowadzona waloryzacja rent i emerytur była niezgodna z konstytucją, wówczas wszystkie osoby, które stracili na takiej waloryzacji będą mogli wnioskować do ZUS o wyrównanie świadczeń. Zakład musiałby zwrócić emerytom różnice w świadczeniach za każdy miesiąc, w którym waloryzacja była zaniżona.